ABD’de Kürtaj Hapı Erişimi Hukuk Mücadelesine Konu Oluyor

ABD’de süren bir hukuk mücadelesinde, kürtaj karşıtı doktorlar ve eylemcilerin, güvenlik kaygıları yüzünden kürtaj hapı mifepristona erişimi kısıtlayıp kısıtlayamayacağına karar verilecek.

Kürtaj hapı ABD’de 2000 yılından bu yana yasal ve ilaca uygulanan kurallar 2016’dan bu yana aşamalı olarak gevşetildi. Gıda ve İlaç Kurumu’nun (FDA) kurallarda yaptığı değişikliklerle, hapın postayla gönderebilmesine ve eczanelerden reçetesiz alınabilmesine izin verildi.

Kürtaj karşıtı doktor ve eylemcilerin çatı kuruluşu Hipokrat Tıbbı İttifakı’nın açtığı dava amacına ulaşırsa, tıbbi kürtaja daha rahat erişim engellenebilir.

Kürtaj hakkı veren Roe’ya karşı Wade davasındaki kararın Yüksek Mahkeme tarafından iki yıl önce bozulmasından sonra bazı Amerikan eyaletleri, kürtaja neredeyse topyekun yasaklar koydu. Kürtaj hapı konusundaki kararın da Haziran sonu alınması bekleniyor.

Kürtaj nerelerde yasa dışı?

Üreme Hakları Merkezi’nin verilerine göre, çoğu Güne Yarımkürede yer alan 21 ülkede kürtaj tamamen yasak.

Birçok ülke de yasal yollardan kürtaj yapılabilmesi için çok sıkı kurallara sahip. Buralarda sadece annenin yaşamı tehlikedeyse, tecavüz ya da ensest söz konusu ise kürtaja izin veriliyor.

Afrika ülkelerinin çoğunluğunda kürtaj yasaları sıkı. Bu alandaki çok az sayıdaki istisnadan ikisi Güney Afrika ve Mozambik. Kongo, Senegal, Sierra Leone, Moritanya, Madagaskar ve Mısır’da kürtaj tamamen yasak.

Avrupa ülkelerinin çoğu ekonomik nedenlerle (çocuk sahibi olmanın gebe kişi çocuk üzerindeki potansiyel sosyal ve ekonomik koşulların dikkate alınmasıyla) ya da isteğe bağlı olarak kürtaja izin veriyor. Avustralya ve Yeni Zelanda gibi ülkelerde de isteğe bağlı kürtaj serbest.

ABD’de ise manzara daha karmaşık. 24 haftadan küçük gebeliklerde kürtaj hakkı veren kararın 2022’de bozulmasından bu yana kurallar eyaletten eyalete değişiyor.

Mifepristone nedir ve nerelerde kullanılıyor?

Mifepriston, tıbbi kürtajı başlatan iki aşamalı süreçte kullanılan ilk ilaç. Gebeliğin devam edebilmesi için gereken progesteron hormonunu bloke ediyor. İkinci ilaç misoprostol de rahmin tahliye edilmesi için kullanılıyor. ABD’de yapılan araştırmalar, iki aşamalı tedavinin % 95 oranında başarılı olduğuna işaret ediyor.

Mifepriston ilk olarak 1988’de Fransa’da onaylanmıştı. Gyunity adlı kuruluşa göre kullanımı şu anda 96 ülkede onaylandı. Son olarak onaylayan ülkeler geçen yıl Arjantin, Japonya ve Nijer oldu.

Türkiye’de ise, kimyasal kürtaj sürecinin ilk hapı olan mifepriston tamamen yasak. Ancak ikinci aşama hap misprostol, fetüsün doğal nedenlerle yaşayamadığı durumlarda rahmin tahliyesinde ve gerekli müdahaleler için rahim ağzı açmada, uzman doktorun uygun gördüğü durumlarda, hastane tarafından temin edilerek kullanılıyor.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) kürtajı başlatan mifepriston ve misoprostol adlı ilaçlardan , güvenli olmayan kürtajları azaltmak adına yayımladığı rehberde bahsediyor. WHO, kadınların doğru bilgilere ve gerekirse ek sağlık bakımına erişimi varsa, kliniklerin dışında da alınabileceğini söylüyor.

ABD’de mifepristonun gebeliğin ilk 10 haftasında kullanılması onaylanıyor, ancak birçok ülkede 13 ila 26. haftada tıbbi kürtaj için kullanılıyor.

Mifepristonun yan etkileri ne ve güvenli mi?

Mifepristonun alınmasından sonra kramp ve vajinal kanama beklenebiliyor ve genel olarak bir garanti olmasa da bu ilacın işe yaradığını gösteriyor.

Sık görülen diğer yan etkileri, mide bulantısı, halsizlik, ateş, ürperme, kusma, baş ağrısı, ishal ve baş dönmesi.

WHO ise, mifepriston ve misoprostolün kullanımının güvenli olduğunu belirtiyor ve her iki ilaca da Gerekli İlaçlar Listesi’nde yer veriyor. ABD’de yapılan araştırmalar iki aşamalı kürtajın, vakaların yüzde 1’inden azında ek tıbbi bakım gerektirdiğini söylüyor.

Kürtaj karşıtları ise “kimyasal kürtaj” diye tanımladıkları tıbbi kürtajın riskli ve etkisiz olduğunu savunuyor. Ancak bu iddia, WHO ve Amerikan Tıp Birliği gibi önde gelen tıbbi kuruluşlar tarafından desteklenmiyor.

FDA’e göre mifepriston kullanımında her bir milyon kişide beş ölüm söz konusu. Amerikan Tıp Birliği, sık sık reçete edilen bir antibiyotik olan penisilin kullanımında ise alerji nedeniyle her bir milyonda bir 20 kadar ölüm olduğunu söylüyor.